Fokalizacja taktylna w filmie Uwagi wstępne na przykładzie „Wstrętu” Romana Polańskiego

Article Sidebar

pdf
Opublikowane: gru 18, 2022
DOI: https://doi.org/10.24917/23534583.10.17
Słowa kluczowe:
fokalizacja, taktylność, narracja, narratologia, Roman Polański, „Wstręt”, Mieke Bal focalization, tactility, narration, narratology, Roman Polanski, „Repulsion”, Mieke Bal

Main Article Content

Robert Birkholc
Uniwersytet Warszawski
https://orcid.org/0000-0002-5192-4997

Abstrakt

Artykuł poświęcony jest reprezentacjom taktylnych doświadczeń bohaterów w filmie. Choć zagadnienie taktylności cieszy się dużą popularnością wśród współczesnych filmoznawców, to jednak nie było dotychczas przedmiotem szerokich badań z zakresu poetyki strukturalnej. Autor ujmuje zagadnienie, odwołując się do koncepcji narratologicznej Mieke Bal oraz zaproponowanej przez badaczkę kategorii fokalizacji. Badacz wyróżnia podstawowe sposoby oddawania doświadczeń taktylnych w filmie, które mogą być przedstawiane zarówno w ramach narracji zobiektywizowanej, jak i w ramach subiektywizacji. Materiałem analitycznym jest Wstręt Romana Polańskiego, w którym doświadczenia taktylne głównej bohaterki organizują poetykę przekazu. Autor próbuje dowieść funkcjonalności kategorii fokalizacji taktylnej, pozwalającej zogniskować się na zagadnieniach z zakresu poetyki tekstu, które były marginalizowane przez tradycyjną narratologię.

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

Jak cytować
Birkholc, Robert. 2022. „Fokalizacja Taktylna W Filmie: Uwagi wstępne Na przykładzie «Wstrętu» Romana Polańskiego”. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica 10 (grudzień):250-66. https://doi.org/10.24917/23534583.10.17.
Numer
Tom 10 (2022): Kwalifikacje poetyki (substancje, funkcje, innowacje, recepcje)
Dział
Studia i szkice
Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Wydawca „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica” jest upoważniony do korzystania oraz do rozpowszechniana wszystkich opublikowanych w czasopiśmie materiałów na podstawie umowy licencji niewyłącznej nieograniczonej w czasie - zawartej uprzednio na czas nieoznaczony każdorazowo z autorem/ką konkretnego utworu na określonych w tamtejszej umowie polach eksploatacji.  

POLITYKA OTWARTEGO DOSTĘPU
„Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica” to czasopismo o otwartym dostępie, a cała jego zawartość jest dostępna bezpłatnie dla użytkowników i instytucji na zasadach Creative Commons Attribution CC-BY 4.0. (uznanie autorstwa). Użytkownicy/ki mogą czytać, pobierać, wykonywać kopie, rozpowszechniać, drukować, wyszukiwać lub linkować do pełnych tekstów artykułów w tym czasopiśmie bez uprzedniej zgody wydawcy lub autora/ki pod warunkiem podania źródła dostępu i autorstwa danej publikacji. Jest to zgodne z definicją otwartego dostępu BOAI (http://www.soros.org/openaccess).

Biogram autora

Robert Birkholc - Uniwersytet Warszawski

Robert Birkholc – dr nauk humanistycznych, adiunkt w Instytucie Literatury Polskiej na Uniwersytecie Warszawskim. Zajmuje się przekładem intersemiotycznym i katego- rią narracji w filmie i w literaturze. Autor książki Podwójna perspektywa. O subiektywizacji zapośredniczonej w filmie (Kraków 2019), współredaktor monografii Hitchcock. Teksty i parateksty (Warszawa 2021). Publikował m.in. w „Kwartalniku Filmowym”, „Załączniku Kulturoznawczym”, „Kontekstach”, „Roczniku Komparatystycznym”, „Tekstualiach”, „Studia Poetica”, „Studia Europaea Gnesnensia”.

Bibliografia

Ahmed Sara, Performatywność obrzydzenia, przeł. Anna Barcz, „Teksty Drugie” 2014, nr 1, s. 169–191.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Bal Mieke, Narratologia. Wprowadzenie do teorii narracji, przekład zespołowy pod red. Ewy Kraskowskiej i Ewy Rajewskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Barker Jennifer, The Tactile Eye. Touch and the Cinematic Experience, University of California Press, Berkeley – Los Angeles – London 2009.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Bonnell John, Touch Images in the Poetry of Robert Browning, „Publications of the Modern Language Association of America” 1922, nr 3(37), s. 574–598.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Branigan Edward, Point of View in the Cinema. A Theory of Narration and Subjectivity in Classical Film, Mouton, Madison 1979.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Brinton Laurel, „Percepcja uobecniona”: studium z dziedziny narracji, przeł. Monika Adamczyk-Garbowska, „Pamiętnik Literacki” 1990, nr 4(81), s. 313–385.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Cohn Dorrit, Transparent Minds. Narrative Modes for Presenting Consciousness in Fiction, Princeton University Press, Princeton 1978.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Genette Gérard, Narrative Discourse. An Essay in Method, przeł. z fr. Jane E. Lewin, Cornell University Press, New York 1980.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Grosz Elizabeth, Volatile Bodies. Toward a Corporeal Feminism, Indiana University Press, Bloomington 1994.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Hven Steffen, Cinema and Narrative Complexity. Embodying the Fabula, Amsterdam University Press, Amsterdam 2017.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Hybiak Mariusz, W matni Symbolicznego. Filmowa twórczość Romana Polańskiego w świetle współczesnej psychoanalizy, Avalon, Kraków 2019.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Kawin Bruce, Mindscreen. Bergman, Godard, and First-Person Film, Princeton University Press, Princeton 1978.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Kolasińska Iwona, Kiedy mężczyzna opowiada o tym, co widzi kobieta (Wstręt, Dziecko Rosemary), w: Roman Polański, red. Bogusław Zmudziński, Instytut Francuski w Krakowie, Kraków 1995, s. 75–86.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Kristeva Julia, Potęga obrzydzenia. Esej o wstręcie, przeł. Maciej Falski, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2007.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Marks Laura U., The Skin of the Film. Intercultural Cinema, Embodiment, and the Senses, Duke University Press, Durham – London 2000.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Marks Laura U., Touch. Sensuous Theory and Multisensory Media, University of Minnesota Press, Minneapolis – London 2002.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Martin Nina, Don’t Touch Me: Violating Boundaries in Roman Polanski’s Repulsion, w: Vir- gin Territory. Representing Sexual Inexperience in Film, red. Tamar Jeffers McDonald, Wayne State University Press, Detroit 2010, s. 138–156.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

McElhaney Joe, The Artist and the Killer. Fritz Lang’s Cinema of the Hand, „16:9” 2006, nr 17 [czasopismo internetowe], http://www.169.dk/2006-06/side11_inenglish. htm (dostęp: 6.01.2021).
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Michera Wojciech, Piękna jako bestia. Przyczynek do teorii obrazu, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2010.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Nelles William, Frameworks. Narrative Levels and Embedded Narrative, Peter Lang, Frankfurt 1997.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Przylipiak Mirosław, O subiektywizacji narracji filmowej, „Studia Filmoznawcze” 1987, t. 7, s. 239–256.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Rembowska-Płuciennik Magdalena, Poetyka intersubiektywności. Kognitywistyczna teoria narracji a proza XX wieku, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Toruń 2012.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Rimmon-Kenan Shlomith, Narrative Fiction. Contemporary Poetics, Routledge, London 1983.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Ryłko Ada, Z teorii kina: jak najbliżej życia. O sensualności kina, artpapier.com, 1.10.2019, nr 19(379), http://artpapier.com/index.php?page=artykul&wydanie=379&artykul=7526 (dostęp: 4.02.2021).
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Sadza Agata, Narratologia Mieke Bal, „Przekładaniec” 2013, nr 27, s. 238–245.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Sobchack Vivian, Carnal Thoughts. Embodiment and Moving Image Culture, University of California Press, Berkeley – Los Angeles – London 2004.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Stanzel Franz, Typowe formy powieści, w: Teoria form narracyjnych w niemieckim krę- gu językowym. Antologia, przeł. Ryszard Handke, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1980, s. 237-287.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Stańczyk Marta, „Ucieleśnione doświadczenie kinowe. Sensuous theory i jej krytyczny potencjał”, nieopublikowana praca doktorska napisana pod opieką prof. dr. hab. Krzysztofa Loski, Uniwersytet Jagielloński, Kraków 2019, https://ruj.uj.edu.pl/ xmlui/bitstream/handle/item/148810/stanczyk_ucielesnione_doswiadczenie_ki- nowe_2019.pdf?sequence=1&isAllowed=y (dostęp: 2.06.2022).
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Švankmajer Jan, Touching and Imagining. An Introduction to Tactile Art, przeł. z czes. Stanley Dalby, I.B. Tauris, London 2014.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Swoboda Tomasz, Historie oka. Bataille, Leiris, Artaud, Blanchot, Wydawnictwo Słowo / Obraz Terytoria, Gdańsk 2010.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Szczekała Barbara, Mind-game films. Gry z narracją i widzem, Narodowe Centrum Kultury Filmowej, Łódź 2018.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Tuan Yi-Fu, Przestrzeń i miejsce, przeł. Agnieszka Morawińska, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1987.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Verstraten Peter, Film Narratology, przeł. z flam. Stefan van der Lecq, University of Toronto Press, Toronto 2009.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

W przestrzeni dotyku, red. Jacek Kurek, Krzysztof Maliszewski, Miejski Dom Kultury „Batory” w Chorzowie, Chorzów 2009.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Filmografia
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Repulsion [płyta DVD], Critetion Collection, 2009.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##