Międzyskalowe języki antropocenu

Article Sidebar

pdf
Opublikowane: cze 30, 2023
DOI: https://doi.org/10.24917/23534583.11.3
Słowa kluczowe:
Anthropocene, posthumanism, scale, new materialism antropocen, posthumanizm, skala, nowy materializm

Main Article Content

Monika Rogowska-Stangret
Uniwersytet w Białymstoku
https://orcid.org/0000-0002-8317-8562

Abstrakt

Antropocen przekroczył dyscyplinarne granice nauk przyrodniczych, rozbudzając debaty w ramach szeroko pojętej humanistyki, zmuszając „nas” do myślenia inaczej niż dotąd. Jednym z wyzwań antropocenu jest kwestia skali. Wraz z antropocenem oczywistość skalowych podziałów ulega zachwianiu. Podział na skale lokalne‑globalne/planetarne i makro‑mikro to kategorie myślenia, które nie odpowiadają rzeczywistości. Międzyskalowe myślenie i język to propozycje mówienia wraz‑z antropocenem, by uchwycić jego planetarną i globalną naturę, nie tracąc z oczu usytuowanych, ucieleśnionych ludzko‑nie‑ludzkich form życia.

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

Jak cytować
Rogowska-Stangret, Monika. 2023. „Międzyskalowe języki Antropocenu”. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica 11 (czerwiec):32-46. https://doi.org/10.24917/23534583.11.3.
Numer
Tom 11 (2023): Języki antropocenu
Dział
Studia i szkice
Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Wydawca „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica” jest upoważniony do korzystania oraz do rozpowszechniana wszystkich opublikowanych w czasopiśmie materiałów na podstawie umowy licencji niewyłącznej nieograniczonej w czasie - zawartej uprzednio na czas nieoznaczony każdorazowo z autorem/ką konkretnego utworu na określonych w tamtejszej umowie polach eksploatacji.  

POLITYKA OTWARTEGO DOSTĘPU
„Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica” to czasopismo o otwartym dostępie, a cała jego zawartość jest dostępna bezpłatnie dla użytkowników i instytucji na zasadach Creative Commons Attribution CC-BY 4.0. (uznanie autorstwa). Użytkownicy/ki mogą czytać, pobierać, wykonywać kopie, rozpowszechniać, drukować, wyszukiwać lub linkować do pełnych tekstów artykułów w tym czasopiśmie bez uprzedniej zgody wydawcy lub autora/ki pod warunkiem podania źródła dostępu i autorstwa danej publikacji. Jest to zgodne z definicją otwartego dostępu BOAI (http://www.soros.org/openaccess).

Biogram autora

Monika Rogowska-Stangret - Uniwersytet w Białymstoku

Monika Rogowska‑Stangret – adiunktka w Instytucie Filozofii Uniwersytetu w Białymstoku, filozofka prowadząca badania na styku filozofii feministycznej, humanistyki środowiskowej i posthumanizmu, tłumaczka; była członkinią komitetu zarządzającego europejskim projektem „New Materialism: Networking European Scholarship on »How Matter Comes to Matter«”, European Cooperation in Science and Technology (COST), Action IS 1307 (2013–2018); publikowała m.in. w „Feminist Theory” (2020), „Philosophy Today” (2019), „The Minnesota Review. A Journal of Creative and Critical Writing” (2017); autorka książek Ciało – poza innością i tożsamością. Trzy figury ciała w filozofii współczesnej (Gdańsk 2016, 2019) oraz Być ze świata. Cztery eseje z etyki posthumanistycznej (Gdańsk 2021), współredaktorka m.in. zbiorów Feministyczne nowe materializmy: usytuowane kartografie (2018) i Feminist new materialisms. Activating ethico‑politics through genealogies in social sciences (2019); redaktorka naczelna „Matter. A Journal of New Materialist Research”.

Bibliografia

Alaimo Stacy, Dewiacyjni sprawcy. Nauka, kultura oraz polityka wieloczynnikowej nadwrażliwości chemicznej, przeł. Monika Rogowska-Stangret, „Przegląd Filozoficzno-Literacki” 2017, t. 46, nr 1, s. 33-70.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Alaimo Stacy, Exposed. Environmental Politics and Pleasures in Posthuman Times, University of Minnesota Press, Minneapolis, London 2016.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Alaimo Stacy, Bodily Natures: Science, Environment, and the Material Self, Indiana University Press, Bloomington, Indianapolis 2010.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Alaimo Stacy, Trans-Corporeal Feminisms and the Ethical Space of Nature, w: Material Feminisms, red. Stacy Alaimo, Susan Hekman, Indiana University Press, Bloomington, Indianapolis 2008, s. 237-264.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Aleksijewicz Swetłana, Czarnobylska modlitwa. Kronika przyszłości, przeł. Jerzy Czech, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2012.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Åsberg Cecilia, Olga Cielemęcka, Myślenie planetarne i nowa humanistyka. Rozmowa Olgi Cielemęckiej z Cecilią Åsberg, „Czas Kultury” 2020, nr 2, https://czaskultury.pl/czytanki/myslenie-planetarne-i-nowa-humanistyka/ [dostęp: 2022/07/12].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Åsberg Cecilia, Redi Koobak, Ericka Johnson, Beyond the Humanist Imagination, „NORA – Nordic Journal of Feminist and Gender Research” 2011, t. 19, nr 4, s. 218-230.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Barad Karen, Troubling Time/s and Ecologies of Nothingness: Re-turning, Re-membering, and Facing the Incalculable, w: Eco-Deconstruction. Derrida and Environmental Philosophy, red. Matthias Fritsch, Philippe Lynes, David Wood, Fordham University Press, New York 2018, s. 206-248.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Barad Karen, Meeting the Universe Halfway. Quantum Physics and the Entanglement of Matter and Meaning, Duke University Press, Durham 2007.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Bednarek Joanna, „Nie nasze dzieci”. Naturalizm, reprodukcyjny futuryzm i potworne macierzyństwo, „Etyka” 2018, nr 57, s. 101-119.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Bińczyk Ewa, Epoka człowieka. Retoryka i marazm antropocenu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2018.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Braidotti Rosi, Critical Posthuman Knowledges, „The South Atlantic Quarterly” 2017, t. 116, nr 1, s. 83-96.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Braidotti Rosi, Po człowieku, przeł. Joanna Bednarek, Agnieszka Kowalczyk, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2014.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Brown Kate, Plutopia. Atomowe miasta i nieznane katastrofy nuklearne, przeł. Tomasz Bieroń, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2016.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Budziszewska Magdalena, Aleksandra Kardaś, Zbigniew Bohdanowicz (red.), Klimatyczne ABC. Interdyscyplinarne podstawy współczesnej wiedzy o zmianie klimatu, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2021.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Bunz Mercedes, Birgit M. Kaiser, Kathrin Thiele (red.), Symptoms of the Planetary Condition: A Critical Vocabulary, Meson Press, Lüneburg 2017.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Colebrook Claire, Slavery and the Trumpocene: It’s Not the End of the World, „Oxford Literary Review 2019, t. 4, nr 1, s. 40-50.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Costello Anthony, et al., Managing the health effects of climate change, „Lancet” 2009, nr 373, s.1693-1733.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

DeLoughrey Elizabeth M., The myth of isolates: ecosystem ecologies in the nuclear Pacific, „Cultural Geographies” 2012, t. 20, nr 2, s. 167-184.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Dolphijn Rick, Iris van der Tuin, Nowy materializm. Wywiady i kartografie, przeł. Jacqueline Czajka, Ada Handke, Jędrzej Maliński, Adam Marcisz, Cezary Rudnicki, Tomasz Wiśniewski, Fundacja Machina Myśli, Gdańsk, Poznań, Warszawa 2018.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Grusin Richard (red.), Anthropocene Feminism, University of Minnesota Press, Minneapolis, London 2017.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Haraway Donna, Staying with the Trouble. Making Kin in the Chthulucene, Duke University Press, Durham, London 2016.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Haraway Donna, Wiedze usytuowane. Kwestia nauki w feminizmie i przywilej ograniczonej/ częściowej perspektywy, przeł. Agata Czarnacka, http://www.ekologiasztuka.pl/pdf/f0062haraway1988.pdf [dostęp: 2018/07/23].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Kirby Vicki (red.), What if Culture Was Nature All Along?, Edinburgh University Press, Edinburgh 2017.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Kirby Vicki, Quantum Anthropologies. Life at Large, Duke University Press, Durham, London 2011.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Latour Bruno, Nigdy nie byliśmy nowocześni. Studium z antropologii symetrycznej, przeł. Maciej Gdula, Oficyna Naukowa, Warszawa 2011.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Latour Bruno, Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci, przeł. Aleksandra Derra, Krzysztof Abriszewski, Universitas, Kraków 2010.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Magnason Andri S., O czasie i wodzie, przeł. Jacek Godek, Wydawnictwo Karakter, Kraków 2020.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Mirzoeff Nicholas, Jak zobaczyć świat, przeł. Łukasz Zaremba, Wydawnictwo Karakter, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Kraków, Warszawa 2016.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Moore Jason W. (red.), Antropocen czy kapitałocen? Natura, historia i kryzys kapitalizmu, przeł. Krzysztof Hoffmann, Patryk Szaj, Weronika Szwebs, Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu, Poznań 2021.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Moore Jason W., Capitalism in the Web of Life. Ecology and the Accumulation of Capital, Verso, London, New York 2016.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Nixon Rob, Slow Violence and the Environmentalism of the Poor, Harvard University Press, Cambridge MA, London 2011.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Norgaard Kari M., Living in Denial. Climate Change, Emotions, and Everyday Life, The MIT Press, Cambridge MA, London 2011.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Oppermann Serpil, The Scale of the Anthropocene: Material Ecocritical Reflections, „Mosaic” 2018, t. 51, nr 3, s. 1-17.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Oreskes Naomi, Eric M. Conway, Upadek cywilizacji zachodniej. Spojrzenie z przyszłości, przeł. Ewa Bińczyk, Jakub Gużyński, Krzysztof Tarkowski, Wydawnictwo Naukowe PWN S.A., Warszawa 2018.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Parikka Jussi, Antrobscena, przeł. Krzysztof Dix, „Prace Kulturoznawcze” 2018, t. 22, nr 1-2, s. 265-279.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Rogowska-Stangret Monika, Być ze świata. Cztery eseje o etyce posthumanistycznej, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2021.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Rogowska-Stangret Monika, Opowiedzieć świat inaczej. O praktykowaniu utopii w antropocenie, w: ZOEpolis. Budując wspólnotę ludzko-nie-ludzką, red. Małgorzata Gurowska, Monika Rosińska, Agata Szydłowska, Fundacja Bęc Zmiana, Warszawa 2020, s. 89-105.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Rogowska-Stangret Monika, Think We Must! (Otherwise), „Philosophy Today” 2019, t. 63, nr 4, s. 823-844.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Smith Neil, Contours of a Spatialized Politics: Homeless Vehicles and the Production of Geographical Scale, „Social Text” 1992, nr 33, s. 54-81.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

van der Tuin Iris, Nanna Verhoeff, Critical Concepts for the Creative Humanities, Rowman & Littlefield, Lanham, Boulder, New York, London 2022.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

van der Tuin Iris, Generational Feminism. New Materialist Introduction to a Generative Approach, Lexington Books, Lanham, Boulder, New York, London 2015.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Wright Kate, Becoming-with, „Environmental Humanities” 2014, t. 5, nr 1, s. 277-281.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##