Zamieranie. Anty-atlas O „Mapie i terytorium” Michela Houellebecqa

Article Sidebar

pdf
Opublikowane: cze 30, 2023
DOI: https://doi.org/10.24917/23534583.11.18
Słowa kluczowe:
visual arts, contemporary art, ecocriticism, literature sztuki wizualne, sztuka współczesna, ekokrytyka, literatura

Main Article Content

Dorota Jarecka
Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk
https://orcid.org/0000-0003-2162-0279

Abstrakt

Obraz odgrywa zasadniczą rolę w podejmowanej przez (post)humanistykę krytyce antropocenu. Obrazy towarzyszą refleksji nad antropocenem, spełniając funkcję dowodu rzeczowego lub demonstracji stanu rzeczy. W tekście autorka odwraca porządek i zadaje pytanie o to, jak obrazy sztuki funkcjonują w literackiej fikcji oraz o ile są one obrazami natury. Traktując obraz nie tylko jako reprezentację ikoniczną, ale także ślad świadectwo/dokument, pyta, co robią obrazy w literaturze na przykładzie Mapy i terytorium Michela Houellebecqa (2010). Perspektywa ekokrytyczna ujawni funkcję i znaczenia rozsianych w tekście opisów dzieł sztuki, które mają sprawczość zarówno fabularną, jak i teoretyczną. Wychodząc z psychoanalitycznej interpretacji obrazu, autorka zadaje pytanie, czym jest dla Houellebecqa Realne i ile może mieć wspólnego z zamierającą naturą. Ostatnie prace bohatera powieści Jeda Martina zostają rozważone jako ślady zamierania nie tylko natury, ale i obrazu, a ten jest (nie)widocznym spoiwem języków antropocenu. Usunięcie go poza ich obręb wydaje się kuszącym wyzwaniem. Artykuł przedstawia taką próbę, ukazując m.in. ograniczenia Warburgiańskiej kategorii „atlasu”, będącej podstawą jego projektu Mnemosyne.

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

Jak cytować
Jarecka, Dorota. 2023. „Zamieranie. Anty-Atlas: O «Mapie I terytorium» Michela Houellebecqa”. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica 11 (czerwiec):284-97. https://doi.org/10.24917/23534583.11.18.
Numer
Tom 11 (2023): Języki antropocenu
Dział
Studia i szkice
Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Wydawca „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica” jest upoważniony do korzystania oraz do rozpowszechniana wszystkich opublikowanych w czasopiśmie materiałów na podstawie umowy licencji niewyłącznej nieograniczonej w czasie - zawartej uprzednio na czas nieoznaczony każdorazowo z autorem/ką konkretnego utworu na określonych w tamtejszej umowie polach eksploatacji.  

POLITYKA OTWARTEGO DOSTĘPU
„Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica” to czasopismo o otwartym dostępie, a cała jego zawartość jest dostępna bezpłatnie dla użytkowników i instytucji na zasadach Creative Commons Attribution CC-BY 4.0. (uznanie autorstwa). Użytkownicy/ki mogą czytać, pobierać, wykonywać kopie, rozpowszechniać, drukować, wyszukiwać lub linkować do pełnych tekstów artykułów w tym czasopiśmie bez uprzedniej zgody wydawcy lub autora/ki pod warunkiem podania źródła dostępu i autorstwa danej publikacji. Jest to zgodne z definicją otwartego dostępu BOAI (http://www.soros.org/openaccess).

Biogram autora

Dorota Jarecka - Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk

Dorota Jarecka – historyczka sztuki, literaturoznawczyni, autorka wystaw, afiliowana przy Instytucie Badań Literackich PAN w Warszawie. W 2021 roku w Wydawnictwie Instytutu Badań Literackich PAN ukazała się jej książka Surrealizm, realizm, marksizm. Sztuka i lewica komunistyczna w Polsce w latach 1944–1948. Współautorka książki Erna Rosenstein. Mogę powtarzać tylko nieświadomie / I Can Repeat Only Unconsciously (2014). Redaktorka książek: Krystiana Robb‑Narbutt. Rysunki, Przedmioty, pracownia (2012), Natalia LL. Doing Gender (2013), Ewa Zarzycka. Lata świetności / Heyday (2016). W 2013 opublikowała Już trudno, wywiad z Andą Rottenberg.

Bibliografia

Bataille Georges, The Language of Flowers, w: Georges Bataille, Visions of Excess: Selected Writings, 1927-1939, red. i przeł. Allan Stoeckl, University of Minnesota Press, Minneapolis 1985, s. 10-14.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Baudrillard Jean, Symulakry i symulacja, przeł. Sławomir Królak, Sic!, Warszawa 2005.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Bryl Mariusz, Suwerenność dyscypliny, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2008.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Bryson Norman, Holly Michael Ann, Visual Culture: Images and Interpretations, Wesleyan University Press, 1994.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Cheetham Mark A., Landscape into Eco Art. Articulations of Nature Since the ‘ 60s, The Pennsylvania State University Press, University Park PA 2018.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Crutzen Paul J., Stoermer Eugene F., The »Anthropocene«, “Global Change Newsletter” 2000, nr 41, s. 17-18.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Didi-Huberman, Atlas albo radosna wiedza podszyta niepokojem, przeł. Tomasz Stróżyński, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2020.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Garrard Greg, Ecocriticism, Routledge, London and New York 2004.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Głowiński Michał, Porządek, chaos, znaczenie, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1968.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Foster Hal, Compulsive Beauty, The MIT Press, Cambridge MA 1993.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Grauby Françoise, Artiste et l’ècrivain dans »La Carte et le territoire« de Michel Houellebecq, “The French Review”, December 2013, vol. 87, No 2, s. 105-117.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Haraway Donna J, Staying With the Trouble. Making Kin in the Chthulucene, Duke University Press, Durham and London 2016.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Houellebecq Michel, Mapa i terytorium, przeł. Beata Geppert, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2011.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Jay Martin, Downcast Eyes: The Denigration of Vision in Twentieth-Century French Thought, University of California Press, Berkeley-Los Angeles-London, 1994.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Andy Jones, Reading August Sander’s Archive, „Oxford Art Journal” 2000, vol. 23, No 1, s. 1-21.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Landscape and Power, red. W.J.T. Mitchell, The University of Chicago Press, Chicago and London 2002 (Second Edition).
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Merchant Carolyn, The Death of Nature. Women, Ecology and the Scientific Revolution, Harper & Row, New York 1980.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Mirzoeff Nicholas, Jak zobaczyć świat, przeł. Łukasz Zaremba, Wydawnictwo Karakter, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Kraków-Warszawa 2016.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Mitchell W.J.T., Image Science: Iconology, Visual Culture, and Media Aesthetics, The University of Chicago Press, Chicago and London 2015.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Morawski Stefan, O przedmiocie i metodzie estetyki, Książka i Wiedza, Warszawa 1977.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Morrey Douglas, Michel Houellebecq: Humanity and its Aftermath, Liverpool University Press, 2013.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Morton Timothy, Dark Ecology: For a Logic of Future Coexistence, Columbia University Press, New York, 2016.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Mulvey Laura, Przyjemność wzrokowa a kino narracyjne, w: Laura Mulvey, Do utraty wzroku. Wybór tekstów, red. K. Kuc, L. Thompson, Korporacja ha!art - Era Nowe Horyzonty, Kraków-Warszawa 2010, s. 33-47.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Porębski Mieczysław, Ikonosfera, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1972.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Rancière Jacques, Dzielenie postrzegalnego. Estetyka i polityka, przeł. Maciej Kropiwnicki, Jan Sowa, korporacja ha!art, Kraków 2007.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Rybicka Elżbieta, Mapy. Od metafory do kartografii krytycznej, „Teksty Drugie” 2013, nr 4, s. 30-47.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Solomon-Godeau Abigail, Written on the Body, w: Abigail Solomon-Godeau, Photography after Photography: Gender, Genre, History, red. Sarah Parsons, Duke University Press, Durham and London 2017, s. 27-42.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Stein Gertruda, Autobiografia Alicji B. Toklas, przeł. Mira Michałowska, Czytelnik, Warszawa 1967.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Szczypiorska-Mutor Magdalena, Praktyki fotograficzne i teksty kultury. Inwersja, metamorfoza, montaż, Sedno Wydawnictwo Akademickie, Warszawa 2016.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Tabaszewska Justyna, Jedna przyroda czy przyrody alternatywne? O pojmowaniu i obrazach przyrody w polskiej poezji, Universitas, Kraków 2010.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Tatarkiewicz Władysław, Dzieje sześciu pojęć, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1988.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Warnke Martin, Political Landscape: The Art History of Nature, Reaktion Books, London 1994.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Williams Raymond, The Country and the City, Oxford University Press, Oxford 1975.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##