Od czułego narratora do etyki czułości Posthumanistyczna krytyka antropocentryzmu w twórczości Olgi Tokarczuk i Patricii Piccinini

Article Sidebar

pdf
Opublikowane: cze 30, 2023
DOI: https://doi.org/10.24917/23534583.11.19
Słowa kluczowe:
krytyka antropocentryzmu, sztuka posthumanistyczna, Patricia Piccinini, Olga Tokarczuk, etyka czułości, Sensitive Ethics Critique of Anthropocentrism, Posthumanist art, Patricia Piccinini, Olga Tokarczuk

Main Article Content

Natalia Anna Michna
Uniwersytet Jagielloński
https://orcid.org/0000-0001-9334-474X

Abstrakt

Artykuł przedstawia analizę wybranych wątków twórczości Olgi Tokarczuk oraz wybranych dzieł Patricii Piccinini jako posthumanistyczną krytykę antropocentryzmu. Celem prezentowanych rozważań jest pokazanie, w jaki sposób sztuka wyjaśnia i pomaga zrozumieć świat, w którym zacierają się granice między gatunkami, a binarne podziały tracą na znaczeniu. Świat sztuki to przestrzeń, w której podmiotowość posthumanistycznych hybryd przenika do powszechnej świadomości i narusza antropocentryczny monolit kultury Zachodu. Z tego względu w artykule zostaje omówiony posthumanistyczny projekt decentralizacji podmiotu ludzkiego, który Tokarczuk i Piccinini z powodzeniem realizują w swoich pracach. Projekt ten implikuje konieczność przyjęcia nowej odpowiedzialności, którą ponosi człowiek, będący częścią większej, heterogenicznej całości, a także potrzebę rozwijania posthumanistycznej etyki. Nawiązując do jednego z esejów Tokarczuk, proponuję określić to nowe podejście jako etykę czułości.

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

Jak cytować
Michna, Natalia Anna. 2023. „Od czułego Narratora Do Etyki czułości: Posthumanistyczna Krytyka Antropocentryzmu W twórczości Olgi Tokarczuk I Patricii Piccinini”. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica 11 (czerwiec):298-312. https://doi.org/10.24917/23534583.11.19.
Numer
Tom 11 (2023): Języki antropocenu
Dział
Studia i szkice
Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Wydawca „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica” jest upoważniony do korzystania oraz do rozpowszechniana wszystkich opublikowanych w czasopiśmie materiałów na podstawie umowy licencji niewyłącznej nieograniczonej w czasie - zawartej uprzednio na czas nieoznaczony każdorazowo z autorem/ką konkretnego utworu na określonych w tamtejszej umowie polach eksploatacji.  

POLITYKA OTWARTEGO DOSTĘPU
„Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica” to czasopismo o otwartym dostępie, a cała jego zawartość jest dostępna bezpłatnie dla użytkowników i instytucji na zasadach Creative Commons Attribution CC-BY 4.0. (uznanie autorstwa). Użytkownicy/ki mogą czytać, pobierać, wykonywać kopie, rozpowszechniać, drukować, wyszukiwać lub linkować do pełnych tekstów artykułów w tym czasopiśmie bez uprzedniej zgody wydawcy lub autora/ki pod warunkiem podania źródła dostępu i autorstwa danej publikacji. Jest to zgodne z definicją otwartego dostępu BOAI (http://www.soros.org/openaccess).

Biogram autora

Natalia Anna Michna - Uniwersytet Jagielloński

Natalia Anna Michna – doktorka filozofii, zatrudniona na stanowisku adiunkta w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zajmuje się filozofią feministyczną, w ramach której bada problem kobiecej sztuki i estetyki. Autorka książki Kobiety i kultura. O doświadczeniu w filozofii feministycznej, Kraków 2018. Współtwórczyni Cyfrowego Archiwum Romana Ingardena. Zastępczyni redaktora naczelnego kwartalnika filozoficzno‑estetycznego „The Polish Journal of Aesthetics”. Członkini Polskiego Towarzystwa Filozoficznego, The European Society for Aesthetics oraz International Association for Aesthetics.

Bibliografia

Badmington Neil, Cultural Studies and the Posthumanities, w: New Cultural Studies: Adventures in Theory, red. G. Hall, C. Birchall, Edinburgh University Press, Edinburgh 2006, s. 260–273.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Bakke Monika, Bio-transfiguracje. Sztuka i estetyka posthumanizmu, Wyd. UAM, Poznań 2015.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Barad Karen, Meeting the Universe Halfway: Quantum Physics and the Entanglement of Matter and Meaning, Duke University Press, Durham 2007.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Braidotti Rosi, The Posthuman, Polity, Cambridge UK 2013.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Braidotti Rosi, Critical Posthuman Knowledges, „South Atlantic Quarterly” 2017, 116: 1, s. 83–96.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Braidotti Rosi, Posthuman Critical Theory, „Journal of Posthuman Studies” 2017, 1: 1, s. 9–25.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Fernandez Orgaz Laura, The naturally artificial world: A conversation between Patricia Piccinini and Laura Fernandez Orgaz, 2007, http://www.patriciapiccinini.net/printessay.php?id=29, [dostęp: 2022/03/10].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Ferrando Francesca, Posthumanism, Transhumanism, Antihumanism, Metahumanism, and New Materialisms Differences and Relations, „Existenz: An International Journal in Philosophy, Religion, Politics, and the Arts” 2013, 8: 2, s. 26–32.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Ferrando Francesca, A feminist genealogy of posthuman aesthetics in the visual arts, „Palgrave Commun 2” 2016, 16011, https://doi.org/10.1057/palcomms.2016.11, [dostęp: 2022/03/10].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Ferrando Francesca, Philosophical Posthumanism, Bloomsbury Academic, London and New York 2019.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Haraway Donna, Speculative fabulations for technoculture’s generations: Taking care of unexpected country, w: (Tender) Creature Exhibition Catalogue, red. P. Piccinini, Artium, Patriziapiccinini.net, [dostęp: 2022/03/10].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Haraway Donna, Staying with the Trouble: Making Kin in the Chthulucene, Duke University Press Books, Durham and London 2016.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Hayles N. Katherine, How We Became Posthuman: Virtual Bodies in Cybernetics, Literature and Informatics, University of Chicago Press, Chicago 1999.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Kenney Martha, Haraway Donna, Anthropocene, Capitalocene, Chthulhucene. Donna Haraway in conversation with Martha Kenney, w: Art in the Anthropocene. Encounters Among Aesthetics, Politics, Environments and Epistemologies, red. H. Davis, E. Turpin, Open Humanities Press, London 2015, s. 255–270.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

LaGrandeur Kevin, Art and the Posthuman, w: Posthumanism: The Future of Homo Sapiens, red. M. Bess, D. Walsh Pasulka, Macmillan, New York 2018, s. 377–388.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Leston Robert, Unhinged: Kairos and the Invention of the Untimely, „Atlantic Journal of Communication” 2013, 21: 1, s. 29–50.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

MacCormack Patricia, Posthuman Ethics: Embodiment and Cultural Theory, Ashgate, London 2012.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Padoł Emilia, Olga Tokarczuk: ja już jestem takim trochę robotem, Onet Kultura 2019, https://kultura.onet.pl/wywiady-i-artykuly/olga-tokarczuk-ja-juz-jestem-takim-troche-robotem-wywiad/6zknwet, [dostęp: 2022/03/10].
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Regan Tom, The Case for Animal Rights, University of California Press, Berkeley 2004.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Singer Peter, Wyzwolenie zwierząt, PIW, Warszawa 2004.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Tokarczuk Olga, Anna Inn w grobowcach świata, Wyd. Literackie, Kraków 2006.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Tokarczuk Olga, Człowiek na krańcach świata, „Polityka” 2020, 40, s. 24–30.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Tokarczuk Olga, Czuły narrator, Wyd. Literackie, Kraków 2020.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Tokarczuk Olga, Dom dzienny, dom nocny, Wyd. Literackie, Kraków 2003.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Tokarczuk Olga, Księgi Jakubowe, Wyd. Literackie, Kraków 2014.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Tokarczuk Olga, Opowiadania bizarne, Wyd. Literackie, Kraków 2018.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Watts Vanessa, Indigenous Place-Thought and Agency amongst Humans and Non-humans (First Woman and Sky Woman go on a European Tour!), „DIES: Decolonization, Indigeneity, Education and Society” 2013, 2: 1, s. 20–34.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Wolfe Carry, What is Posthumanism, University of Minnesota Press, Minneapolis 2010.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Zawadzki Przemysław, Adamczyk Agnieszka, Post- i transhumanizm w kontekście wybranych zjawisk artystycznych technokultury, „Avant” 2019, X: 3, 10.26913/avant.2019.03.13, s. 1–27.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##

Zawojski Piotr, Technokultura i jej manifestacje artystyczne: Medialny świat hybryd i hybrydyzacji, Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2016.
##plugins.generic.googleScholarLinks.settings.viewInGS##